 | |
Ο πρωθυπουργός - διαφημιστής, με στελέχη
της «Παπαστράτος», κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην επιχείρηση |
Η κυβερνητική στήριξη προς τις επιχειρήσεις συνοδεύεται από το παραμύθι της «δίκαιης ανάπτυξης» προς τους εργαζόμενους. Την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση διατηρεί και ενισχύει το αντεργατικό οπλοστάσιο
των νόμων με τους οποίους η εργοδοσία επιτίθεται στα δικαιώματα των εργαζομένων, ο πρωθυπουργός εκθειάζει την «τύχη» όσων δουλεύουν σε επιχειρήσεις που «διασφαλίζουν τις εργασιακές σχέσεις».
Ωστόσο, η συρρίκνωση του προσωπικού, οι συμβάσεις και οι εργαζόμενοι «πολλών ταχυτήτων», οι συνθήκες εντατικοποίησης στην παραγωγή, τα προγράμματα «πρακτικής άσκησης», τα οποία λειτουργούν ως δεξαμενή πάμφθηνων νέων σε ηλικία εργαζομένων, είναι ορισμένα από εκείνα που δεν «είδε» ο πρωθυπουργός κατά την επίσκεψή του στην «Παπαστράτος».
Για όλα αυτά, ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με τον Κώστα Νικολόπουλο, εργαζόμενο στην επιχείρηση, εκλεγμένο στο ΔΣ του επιχειρησιακού σωματείου με τις δυνάμεις της «Δημοκρατικής Αγωνιστικής Συνεργασίας» (ΔΑΣ).
Τα κέρδη πάνε καλά...
Η «Παπαστράτος», θυγατρική της «Philip Morris International», είναι η μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής και εμπορίας προϊόντων καπνού στην Ελλάδα. Οι κεντρικές παραγωγικές εγκαταστάσεις της, καθώς και οι διοικητικές της υπηρεσίες, βρίσκονται στον Ασπρόπυργο, όπου συγκεντρώνεται ο κύριος όγκος των εργαζομένων. Επιπλέον η εταιρεία διατηρεί κέντρο αποθήκευσης στο Αγρίνιο και περιφερειακά γραφεία πωλήσεων στη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα.
Ο κύκλος εργασιών της το 2015 ανήλθε σε 274,15 εκατ. ευρώ, αφαιρουμένων των φόρων, από 202,4 εκατ. ευρώ το 2014, καταγράφοντας αύξηση 35%. Οι εγχώριες πωλήσεις (148,6 εκατ. ευρώ) παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 6,4%, ενώ οι διεθνείς πωλήσεις υπερδιπλασιάστηκαν, και συγκεκριμένα ανήλθαν σε 125,6 εκατ. ευρώ, από 62,7 εκατ. ευρώ το 2014 (+100,3%). Τα κέρδη (προ φόρων) ανήλθαν σε 7,9 εκατ. ευρώ (από 3,7 εκατ. ευρώ το 2014) και τα καθαρά κέρδη σε 4,9 εκατ. ευρώ (από 2,6 εκατ. ευρώ το 2014).
Οι επενδύσεις ύψους 300 εκατομμυρίων, που συγκέντρωσαν τα φώτα της δημοσιότητας χάρη στην πρωθυπουργική επίσκεψη, συνδέονται με τα σχέδια της «Philip Morris» για μετατροπή του εργοστασίου στον Ασπρόπυργο σε γραμμή παραγωγής του νέου της προϊόντος (IQOS). Η στρατηγική του επιχειρηματικού ομίλου περιλαμβάνει τον προσανατολισμό του σε «προϊόντα καπνού που δεν περιλαμβάνουν καύση» και στο πλαίσιο αυτό ανασχεδιάζεται το σημερινό εργοστάσιο.
Επενδύει σε «εθελούσιες» απολύσεις
Στην ιστοσελίδα της η «Παπαστράτος» κάνει λόγο για «επενδυτικό πρόγραμμα» άνω των 700 εκατομμυρίων που υλοποιεί από το 2003, υπογραμμίζοντας τη «δυναμική επιχειρηματική ανάπτυξη» και την «ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς» της. Παράλληλα, όμως, ο αριθμός των εργαζομένων έχει μειωθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η επένδυση στη σημερινή μονάδα και η μεταφορά στις εγκαταστάσεις στον Ασπρόπυργο, η οποία συνοδεύτηκε από μείωση του αριθμού των εργαζομένων.
«Το 2005 ήμασταν 1.070 εργαζόμενοι», υπογραμμίζει ο Κώστας Νικολόπουλος, αναφερόμενος στο εργοστάσιο που λειτουργούσε τότε στον Πειραιά. Η εταιρεία, μπροστά στη μεταφορά της στις νέες εγκαταστάσεις, έθεσε στόχο τη μείωση του προσωπικού, μέσα από πακέτα «εθελούσιας εξόδου».Αποτέλεσμα ήταν οι εργαζόμενοι να μειωθούν κατά 270 περίπου άτομα. Οι «οικειοθελείς αποχωρήσεις» συνοδεύτηκαν από πιέσεις προς τους εργαζόμενους προκειμένου να αποδεχτούν το «πακέτο» που πρότεινε η εταιρεία και να εγκαταλείψουν τη δουλειά.
Αντίστοιχα, πριν από λίγα χρόνια, η εταιρεία είχε διαφημίσει την επένδυσή της σε νέα γραμμή παραγωγής λεπτοκομμένου καπνού για «στριφτά» τσιγάρα. Μάλιστα, στα εγκαίνια είχε δώσει το «παρών» ο τότε υφυπουργός Ανάπτυξης της ΝΔ, Νότης Μηταράκης, εκθειάζοντας το επενδυτικό πρόγραμμα της εταιρείας. Ομως, μετά από διάστημα ενάμιση έτους, όπως εξηγεί ο συνδικαλιστής της ΔΑΣ, η μηχανή μεταφέρθηκε στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης στην Πολωνία. «Οι εργαζόμενοι δεν κέρδισαν τίποτα. Προσλήψεις δεν έγιναν. Αντιθέτως κάποιοι κλήθηκαν να εκπαιδευτούν στο χειρισμό της μηχανής και μετά από σύντομο διάστημα να επανεκπαιδευτούν για να αλλάξουν και πάλι πόστο», εξηγεί.
Επταήμερη λειτουργία και 12ωρες βάρδιες
Το νέο επενδυτικό σχέδιο της επιχείρησης προβλέπει τη μετατροπή του εργοστασίου από μονάδα που λειτουργούσε από Δευτέρα έως Παρασκευή, σε μονάδα συνεχούς, επταήμερης λειτουργίας. Οι επιπτώσεις στους εργαζόμενους έχουν ήδη διαφανεί. Η επιχειρησιακή σύμβαση τροποποιήθηκε πρόσφατα, ώστε οι βάρδιες να προσαρμοστούν στην επταήμερη λειτουργία. Οι αλλαγές στο ωράριο φέρνουν για τους εργαζόμενους περισσότερες μέρες συνεχούς εργασίας, δουλειά και Σαββατοκύριακα, υπερωρίες και 12ωρες βάρδιες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε κάθε εργαζόμενο θα αναλογεί μόνο ένα ελεύθερο Σαββατοκύριακο, αλλά και δύο 12ωρες βάρδιες μέσα στο μήνα. Οσο για τους λιγοστούς εργαζόμενους που δεν δέχτηκαν τη μετατροπή των όρων εργασίας, έχουν ήδη κληθεί να «επανεξετάσουν» τη στάση τους, με την προειδοποίηση ότι η εταιρεία θα χρησιμοποιήσει «κάθε δυνατότητα» για να διασφαλίσει τη συνεχή λειτουργία του εργοστασίου.
Οι βάρδιες σε επταήμερη βάση προστίθενται στο σκηνικό της εντατικοποίησης, που είναι κυρίαρχο στην παραγωγή. «Υπάρχουν εργαζόμενοι που έχουν δυο και τρεις ειδικότητες», λέει ο Κώστας Νικολόπουλος. Για παράδειγμα, χειριστές ανυψωτικών είναι παράλληλα και μεταφορείς, χειριστές της πακεταριστικής μηχανής εκπαιδεύονται και στη μηχανή που φτιάχνει το τσιγάρο. Μάλιστα, «υπάρχουν χειριστές που καλύπτουν και πακέτο και τσιγάρο στην ίδια βάρδια».
Ενώ οι μηχανές δούλευαν με δύο άτομα στην κάθε βάρδια, εδώ και ενάμιση χρόνο αυτό έχει ανατραπεί, επιβεβαιώνοντας την εντατικοποίηση της δουλειάς. Πλέον ένας χειριστής δουλεύει την κάθε μηχανή,ένας εργαζόμενος «μπαλαντέρ» βοηθάει, πότε στη μια πότε στην άλλη, και κάθεται στο πόστο των εργαζομένων που βγαίνουν διάλειμμα. Κι όλα αυτά στους εξαντλητικούς ρυθμούς της παραγωγής, με τις μηχανές να βγάζουν εκατομμύρια τσιγάρα σε κάθε βάρδια. Η αλλαγή αυτή έχει επικυρωθεί μέσα από συμφωνία της «Παπαστράτος» και του επιχειρησιακού σωματείου.
Εργαζόμενοι πολλών «ταχυτήτων»
Ανάμεσα στους εργαζόμενους ισχύουν μια σειρά διαφορετικές εργασιακές σχέσεις και «ταχύτητες».Στην παραγωγή, από ένα σύνολο 400 εργαζομένων περίπου, οι μισοί (200 - 250 εργαζόμενοι) εργάζονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Πολλοί από αυτούς δουλεύουν κάτω από αυτό το καθεστώς εργασιακής ομηρίας για επτά, δέκα και δώδεκα χρόνια, με τις συμβάσεις να ανανεώνονται ύστερα από ένα «διάλειμμα» στην ανεργία.
Τα εργολαβικά συνεργεία είναι εδώ και χρόνια παρόντα στην καθαριότητα και στο εστιατόριο των εγκαταστάσεων του Ασπροπύργου, ενώ πρόκειται το επόμενο διάστημα να επεκταθούν και στα μηχανολογικά συνεργεία. Εργολαβικοί εργάτες αξιοποιούνται και σε εργασίες όπως το ξεσκαρτάρισμα του προϊόντος, με ολιγοήμερη απασχόληση πέντε - δέκα ημερών, όταν το απαιτούν οι ανάγκες της επιχείρησης.
Δίπλα σε όλους αυτούς, υπάρχουν και οι νέοι σε ηλικία εργαζόμενοι που δουλεύουν ως «πρακτικά ασκούμενοι». Περιζήτητοι για την επιχείρηση είναι οι σπουδαστές των ΤΕΙ, αφού στο πλαίσιο της εξάμηνης πρακτικής τους άσκησης δουλεύουν με μισθό μόλις 300 ευρώ το μήνα. Η «Philip Morris» δεν αρκείται σε αυτούς, αλλά υλοποιεί το δικό της πρόγραμμα μαθητείας (inkompass) σε δεκάδες χώρες όπου δραστηριοποιείται, το οποίο συνοδεύεται από την υπόσχεση για μια πιθανή προσφορά εργασίας, μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Κατά καιρούς η επιχείρηση προχωρά σε απολύσεις, που στις περισσότερες περιπτώσεις βαφτίζονται «οικειοθελείς αποχωρήσεις». Μεταξύ των απολύσεων αυτών περιλαμβάνεται και η απόλυση ενός εργαζόμενου, χρονίως πάσχοντα με σκλήρυνση κατά πλάκας, τον περασμένο Δεκέμβρη. Κατά τα άλλα, η εταιρεία διαφημίζει την «εταιρική της ευθύνη» με διάφορες δράσεις, από τις οποίες ξεχωρίζει η δωρεά ειδικού σκάνερ, αξίας 2 εκατ. ευρώ, στο ελληνικό κράτος «για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καπνού»...
Η «φωνή» της εργοδοσίας μέσα στους εργαζόμενους
Σταθερό σύμμαχο στα σχέδια και τους στόχους της, η εταιρεία έχει την πλειοψηφία του επιχειρησιακού σωματείου. Τριετίες και επιδόματα έχουν γίνει παρελθόν για τους εργαζόμενους στην επιχείρηση από το 2005, πολύ νωρίτερα δηλαδή από το «πάγωμα» που επέβαλαν οι αντεργατικοί νόμοι. Ο ονομαστικός μισθός, ο οποίος εμφανίζεται σχετικά σταθερός τα τελευταία χρόνια, στην πράξη «ροκανίζεται», αφού το κόστος ζωής και τα φορολογικά βάρη την ίδια περίοδο έχουν πολλαπλασιαστεί.
Η επιχειρησιακή σύμβαση που υπογράφουν εταιρεία και σωματείο προβλέπει αυξήσεις της τάξης του 1% και του 0,5%. Κι αυτές με «αστερίσκους»: Η γενική αύξηση συμφωνείται ανάμεσα στα δύο μέρη «με τη ρητή προϋπόθεση ότι τα οικονομικά αποτελέσματα κατά την προηγούμενη οικονομική χρήση θα είναι κερδοφόρα».Η αύξηση λόγω απόδοσης (merit) καθορίζεται από τον προϊστάμενο «ανάλογα με την επίδοση του εργαζόμενου». Με άλλα λόγια, τα εκατομμύρια των κερδών μεταφράζονται σε ψίχουλα για τους εργαζόμενους, που αξιοποιούνται ως «δόλωμα» για τη στράτευσή τους στους «επιχειρηματικούς στόχους».
Στις ίδιες επιχειρησιακές συμβάσεις ενσωματώνονται και όλες οι αντεργατικές αλλαγές στη νομοθεσία. Για παράδειγμα, η «δοκιμαστική περίοδος απασχόλησης ενός έτους» έχει ενταχθεί στα άρθρα της επιχειρησιακής σύμβασης. Αντίστοιχα, η επταήμερη λειτουργία και η αλλαγή στις βάρδιες των εργαζομένων «πέρασε» και μέσα από την τροποποίηση της σύμβασης. Μάλιστα, το σωματείο οργάνωσε και σχετική «καμπάνια» για το νέο επενδυτικό σχέδιο, καλώντας τους εργαζόμενους να πουν «ναι στο IQOS», με τον πρόεδρο του Σωματείου να δηλώνει πως οι συνάδελφοί του «πρέπει να νιώθουν υπερήφανοι για τη συμμετοχή τους στη νέα εποχή της Παπαστράτος».
«Η πλειοψηφία του Σωματείου λειτουργεί με βάση τα "θέλω" της εταιρείας», σχολιάζει ο Κ. Νικολόπουλος. Γι' αυτό δεν είναι περίεργο ότι στη λειτουργία του Σωματείου, στις συνεδριάσεις του ΔΣ και πολύ περισσότερο στις Γενικές Συνελεύσεις, κυριαρχούν ο εκφυλισμός και η απαξίωση.
«Η δική τους ανάγκη για "σταθερότητα" και "ανάπτυξη" σημαίνει αστάθεια, αβεβαιότητα και χειροτέρευση στη δική μας ζωή», τονίζει στην ανακοίνωσή της η ΔΑΣ. Στο συμπέρασμα αυτό μπορούν σήμερα να καταλήξουν, μέσα από την πείρα τους, περισσότεροι εργαζόμενοι, να στηρίξουν και να ενισχύσουν τη ΔΑΣ, τις δυνάμεις που παλεύουν με ταξικό προσανατολισμό και ριζοσπαστική γραμμή, δυναμώνοντας τη φωνή και τη δράση για τα δικαιώματα και τις σύγχρονες ανάγκες τους.
Ευτ. Χαϊντ.
